Vilt in het interieur

Vilt is het oudste textiel ter wereld. In deze blog gaan we inzoomen op vilt. Wat is vilt precies, hoe wordt het gemaakt? Hoe kun je vilt in het interieur toepassen?

Wat is vilt

Vilt is een niet geweven textiel van wol waarbij de vezels in elkaar zijn gehaakt door middel van wrijving. Dit wordt ook wel een non-woven genoemd. Het maken van vilt is het oudste textielambacht ter wereld en werd al uitgeoefend 6500.v chr. Lang voor het spinnen en weven van stoffen maakten de oude nomadenvolken al vilt, dat zij gebruikten voor kleding, dekens en tenten.

Wol

Eigenschappen van wol

Wol is erg puur en duurzaam en heeft tal van voordelen. Wol kan goed lucht vasthouden, waardoor wol een goede warmte-isolator is. Wol is geluidsisolerend en zorgt dus voor een goede akoestiek. Wol is goed ademend en kleurvast. Het is water- en vuilafstotend door de natuurlijke oliën die ze bevat. Vervilte wol heeft een erg grote dichtheid waardoor vloeistoffen nauwelijks geabsorbeerd worden en op het oppervlak blijven liggen. Wol is brandwerend – het materiaal is resistent tegen temperaturen van -40°C tot 110°C.

Er is geen andere vezel die zichzelf zo makkelijk aanpast als wol. Het is de mensheid nooit gelukt om de eigenschappen van wol te evenaren.

Herkomst van wol

Het basis ingrediënt voor het maken van vilt is schapenwol. Schapen werden vanaf 10.000 v.Chr. vooral gebruikt voor vlees en melk. De voorouder van het schaap: de moeflon, had namelijk meer haar dan wol. Haarvezels willen niet in elkaar grijpen zoals wol dat doet en is daardoor niet geschikt om te spinnen of te vervilten.
De mens is de wilde schapen gaan temmen en ging ze fokken. Rond 6.000 v.Chr. bleek de wol van het gedomesticeerde schaap prima geschikt om te spinnen. In Nederland worden vanaf deze tijd ook schapen gehouden, in Zuid-Limburg.

De eerste Europese wol “industrie” begint 1.500 voor Christus. De industrie was gevestigd in Denemarken. Door het fokken van de schapen ontstond een steeds fijnere soort wol. In de middeleeuwen, toen de handel steeds internationaler werd en een grotere rol speelde, werd er al wollen kleding en wollen doeken geproduceerd. Deze producten werden gedistribueerd naar Napels, Cyprus, Spanje en zelfs Constantinopel. Wol werd voor vele een belangrijke bron van inkomsten, in de 13^e eeuw werd het zelfs de economische motor van de lage landen.
Vlak voor de Renaissance waren er banken die hun welvaart te danken hadden aan de wol textielindustrie.

Vilt

Handwerk

Handwerk heeft een verandering ondergaan van noodzakelijk naar een vrijetijdsbesteding. Handwerk is niet een tijdelijke trend maar nog steeds een vast onderdeel in ons leven. We hebben behoefte aan rust en eenvoud in ons leven en het zelf maken past hierin. Ook kopen we graag handgemaakte kunst voor ons huis. Spullen die we echt mooi vinden, design en handwerk dat niet in massaproductie is gemaakt. Zelf vilt maken is eenvoudig. 

Vilten kan op twee manieren; nat en droog vilten.

Bij droogvilten wordt de wol stelselmatig doorprikt met een of meer speciale viltnaalden. De weerhaken die aan deze naalden zitten duwen de wol vezels aan elkaar vast. Zo wordt het vilt steeds hechter en dichter.

Nat vilten gebeurt door water en zeep toe te voegen en te wrijven waardoor warmte ontstaat. Wanneer we de vezels ten opzichte van elkaar bewegen door rollen, wrijven en duwen), grijpen de schubjes van de verschillende wol vezels in elkaar waardoor ze hechten. De wol krimpt en de vezels vormen een compact textiel. Uit de wol ontstaat een oeroud materiaal: vilt.

Vilten is een langdurig proces, omdat slechts 5% van de vezels tegelijkertijd van plaats verandert.

Heb niets in huis dat geen plezier gaf aan de mens die het gemaakt heeft, en geen plezier is voor wie het gebruikt.

Oscar Wilde 1882

Zelf vilt maken

Voor het maken van vilt heb je in de basis geen dure materialen nodig. Wol, bubbelfolie, groene zeep en een gieter zijn genoeg.

Vilt maken doe je in spiegelbeeld en op de kop. De eerste wolvezels die je neerlegt zijn de vezels die je op de voorgrond van het werk ziet wanneer het af is. Het werkt goed wanneer je de wol op bubbelfolie legt omdat de wolvezels dan beter blijven liggen tijdens het vilten.

Stappenplan:

1. Je werkt in meerdere lagen. Start met een dunne laag wol neer te leggen, met veel ruimte tussen de vezels. Leg daarna een tweede laag. Werk zo door totdat je de ondergrond niet meer ziet.
2. In een gieter met sproeikop los je groene zeep op in lauw water. Besproei de uitgelegde wol met het water.
3. Nu ga je heel rustig de wolvezels platduwen totdat alle vezels goed nat zijn. Daarna ga je heel rustig heen en weer bewegen met de handen. Zorg dat de wol zo min mogelijk van plek veranderd want anders is het ‘patroon’ wat je neer hebt gelegd later niet meer goed terug te zien. Op een gegeven moment merk je dat de losse vezels aan elkaar beginnen te haken en er meer een geheel ontstaat, een lap vilt. Hoe meer dit gebeurt hoe meer je kan gaan bewegen met je handen.
4. Wanneer de lap vilt zich begint te vormen is het goed de lap voorzichtig op te tillen en net iets anders op de bubbelfolie te leggen. Dit voorkomt dat je de rondjes van de bubbels in je viltwerk gaat zien.
5. Je kunt de lap steeds steviger wrijven en bewegen. Wanneer het vilt stevig voelt is het klaar. Ga niet te lang door, dat is niet nodig en dit maakt het werk niet mooier.

Uiteraard geldt ook bij het maken van vilt ‘oefening baart kunst’. Hoe vaker je het doet hoe meer gevoel je krijgt bij wat het resultaat gaat worden wanneer je je werk omdraait. Ook het vilten is een leerproces; wat kan het hebben en hoe lang moet je vilten.

Experimenteren

Door te experimenteren met verschillende soorten wol, maar ook eens andere materialen toe te passen als zijde, hennep en vlas, kun je prachtig werk maken. Veel vilt makers verven de vezels. Dit kan met synthetische kleuren, maar veel mooier is om te werken met plantaardige verfstoffen. Plantaardig verven is sinds de industriële revolutie verdwenen uit onze maatschappij, maar meer en meer mensen passen dit op kleine schaal weer toe. Online en in boeken is een schat aan informatie te vinden, over zowel vilten als plantaardig verven.

Moderne toepassingen van vilt

In de jaren ’80 is er nieuwe interesse ontstaan voor vilt. Onder meer kunstenaars, interieurarchitecten en modeontwerpers herontdekten het materiaal en gebruikten het in hun ontwerpen.

Naast een prachtig materiaal voor designers en kunstenaars zijn de toepassingen van vilt in de industrie enorm. Verwerkt in machines of in eindproducten wordt vilt voor vele doeleinden gebruikt. Naast viltsoorten van wol zijn er tegenwoordig ook soorten die voor het grootste deel uit synthetische grondstoffen zijn samengesteld, zoals polyester, polypropyleen en acryl.

Innovatieve ontwerpers werken graag met wolvilt. Dit natuurlijk schapenwollen product heeft de laatste jaren enorm aan populariteit gewonnen. Het koppelen van creatieve ideeën aan industriële knowhow heeft geleid tot een hele nieuwe serie vilten met diverse toepassingsmogelijkheden.

Vilt in het interieur

Textiel is een van onze belangrijkste materialen. Onze kleding en interieurs zijn er grotendeels van gemaakt. Interieurs zie je toepassingen op wanden, plafons, op kasten, in accessoires en als meubelstoffering. Veel textielfabrikanten die textiel maken voor de interieurs gebruiken wol en vilt in hun collecties.

Stoffen

Stof Hallingdal van het Deense Kvadrat is wereldwijd misschien wel de meest bekende stof die bestaat. De stof wordt in Noorwegen geproduceerd en bestaat voor 70% uit wol en voor 30% uit viscose; materialen die elkaar perfect aanvullen. Zo is wol flexibel en duurzaam terwijl viscose zorgt voor een subtiele glans en diepte van de kleur. Stof divina wordt geweven maar wordt daarna, door toepassing van druk en hoge temperatuur, vervilt. De stoffen van Kvadrat worden toegepast in ontzettend veel meubels van uiteenlopende merken.

Er is een wereldwijde zoektocht aan de gang naar vergeten textielproducties met natuurlijke grondstoffen. Ook wordt geëxperimenteerd met plantaardige kleurpigmenten, wat uiteindelijk een nieuw, zachter kleurpalet zal opleveren.

Kunst

Een voorloper hierin is Claudy Jongstra. Ze maakt kunstwerken, grote wandinstallaties maar ook kleiner werk met wol als basismateriaal. Achter de imposante wandtapijten gaat een pleidooi schuil voor de terugkeer van vakmanschap, de herwaardering van de natuur en het herstel van oude tradities. Ze werkt vanuit Friesland waar ze schapen houdt en haar eigen verfplanten verbouwd.

Wol en vilt worden vaak toegepast in akoestische oplossingen vanwege de uitstekend geluiddempende werking.

Flokk & fjell, een Noors bedrijf, maakt prachtige wolvilten stoffen voor akoestische toepassingen. De wol die flokk & fjell gebruikt komt van Noorse schapenrassen. De wol halen ze bij schapenboeren in de omgeving aan het Nordfjord. Ze combineren de Noorse wol met Merino wol en zijde. De Noorse schapenwol komt in zwarte, grijze, bruine, en lichte kleuren. De wol en zijde vezels worden ook gekleurd met plantaardige kleuren van bijvoorbeeld mossen en berkenblad, ook lokaal gewonnen. Esthetisch en een praktische toepassing dus.

Maatwerk akoestische oplossing

Op zoek naar een maatwerk akoestische oplossing met wolvilt textiel voor een project? Roem werkt als agent voor flokk & fjell. We passen de stoffen vaak toe in projecten. Hiermee geven we een esthetische oplossing voor een akoestisch probleem. In de studio van ROEM in Leeuwarden zijn veel stalen en meerdere toepassingen te bezichtigen. Wolvilt kan worden toegepast op en in wanden, meubels, verlichting, plafonds en panelen. Samen bekijken we de mogelijkheden voor het vinden van de perfecte oplossing voor uw ruimte, of dit nu privé, publiek of zakelijk is. In nauw contact met de studio in Noorwegen wordt de juiste kleur en textuur voor uw project vervaardigd.